Desktop PC Hurdası : Teknolojinin hızla ilerlemesi, elektronik cihazların ömrünü kısaltmış, bu da kullanım dışı kalan masaüstü bilgisayarların (desktop PC) sayısını ciddi oranda artırmıştır. Bu cihazlar, çevresel etkileri yüksek olan elektronik atıkların (e-atık) önemli bir bölümünü oluşturur. Ancak, masaüstü PC hurdaları, içerdikleri değerli metaller ve geri kazanılabilir bileşenlerle aynı zamanda ekonomik bir fırsattır.
Masaüstü PC Hurdası Nedir?
Masaüstü PC hurdası, artık kullanılamayan veya modası geçmiş, performansı yetersiz hale gelmiş masaüstü bilgisayarları kapsar. Bu cihazlar;
- Anakart (motherboard)
- İşlemci (CPU)
- RAM (bellek)
- Sabit disk (HDD/SSD)
- Ekran kartı (GPU)
- Kasa ve iç bileşenler
- Soğutma sistemleri (fan/heat sink)
- Power supply (güç kaynağı)
gibi bölümlerden oluşur. Her bir parça, farklı materyaller barındırdığı için geri dönüşüm sürecinde ayrı ayrı ele alınır.
Geri Dönüşümün Temel Aşamaları
Toplama
Kullanım dışı masaüstü bilgisayarlar, bireysel kullanıcılardan, kurumsal firmalardan, okullardan ve kamu kurumlarından toplanır.
Sınıflandırma ve Parçalama
- Çalışabilir bütün bileşenler ayrılır.
- Fiziksel olarak ayrıştırma yapılır: plastik, metal, cam, devre kartları.
Fiziksel ve Kimyasal Ayrıştırma
- Anakart ve CPU üzerindeki altın, gümüş, bakır gibi metaller ayrıştırılır.
- Plastik ve alüminyum kasalar fiziksel işlemden geçer.
Rafine Etme
Değerli metaller, özel tesislerde kimyasal yollarla saflaştırılır. Örneğin, altın Aqua Regia ile çözülür ve çöktürme ile elde edilir.
Çevresel Faydalar
- E-atık azaltımı: Doğaya atılan toksik maddelerın önüne geçilir.
- Enerji tasarrufu: Geri dönüşüm, ılk üretime göre %90’a kadar daha az enerji harcar.
- Doğal kaynak koruması: Maden çıkarımı yerine mevcut materyaller değerlendirilir.
Yasal Düzenlemeler ve Geri Dönüşüm Firmaları
Mevzuat
- Atık Elektrikli ve Elektronik Eşya (AEEE) Yönetmeliği
- Tehlikeli Atıklar Yönetmeliği
- Çevre Kanunu
Bu kapsamda faaliyet gösteren firmalar Çevre Bakanlığı’ndan lisans almak zorundadır.
Evde Parçalama Yapmak Mümkün mü?
Evde masaüstü PC sökülebilir, ancak kimyasal işlemler kesinlikle lisanslı tesislerde yapılmalıdır. Ev ortamında;
- HDD, RAM, CPU gibi parçalar ayrılabilir.
- Çalışır durumda olanlar ikinci el olarak satılabilir.
- Hurda olanlar lisanslı firmalara teslim edilmelidir.
Masaüstü bilgisayarlar hurdaya ayrılmasıyla birlikte hem çevreye zarar vermemeli hem de değerli metaller israf edilmemelidir. Geri dönüşüm süreci doğru şekilde yönetildiğinde, bu cihazlar ekonomiye yeniden kazandırılabilir.
Kullanıcılar olarak bireysel sorumluluğumuz; eski cihazları lisanslı geri dönüşüm merkezlerine ulaştırmak ve doğayı korumaya katkı sağlamaktır.
