LGA 775 Bilgisayar Anakartı Hurdaları, 2004-2011 yılları arasında Intel tarafından geliştirilen masaüstü bilgisayarlar için kullanılan popüler anakart modellerindendir. Intel Pentium 4, Pentium D, Core 2 Duo, Core 2 Quad gibi işlemcilerle uyumlu olan bu anakartlar, uzun süreli kullanımın ardından hurdalık haline gelmiş durumdadır. Ancak bu “eski” anakartlar, içerdiği değerli metaller ve geri dönüşüm potansiyeli sayesinde çevre dostu geri dönüşüm sektörünün en önemli kaynaklarından biridir.
LGA 775 Anakartların Teknik Yapısı
LGA 775 (Land Grid Array 775), 775 pinli işlemciler için kullanılan bir soket tipidir. Intel’in NetBurst ve Core mikro mimarilerine dayalı işlemcilerini destekler.
Uyumlu İşlemciler:
- Intel Pentium 4
- Intel Pentium D
- Intel Core 2 Duo
- Intel Core 2 Quad
- Intel Xeon (bazı modeller)
Desteklediği Özellikler:
- DDR/DDR2/DDR3 RAM desteği
- PCI Express 1.0/2.0
- SATA I ve II arabirimleri
- Çeşitli yonga setleri: Intel 945, 965, P35, G31, G41, vb.
Yapısal Malzemeler:
- Çok katmanlı PCB (Printed Circuit Board)
- İşlemci soketi (altın kaplama pinlere sahip)
- RAM slotları
- Giriş/Çıkış portları
- BIOS yongaları
- VRM (Voltage Regulator Module)
- Chipset (Northbridge ve Southbridge)
LGA 775 Anakart Hurdalarının Geri Dönüşüm Potansiyeli
Geri Dönüştürülebilir Bileşenler:
- Altın (CPU soketi, RAM slotları, chipset bağlantıları)
- Bakır (İç bağlantı yolları, bobinler, güç hatları)
- Gümüş (Lehim noktaları)
- Alüminyum (Soğutucular, port koruyucular)
- Plastik ve seramik bileşenler (Kapasitör ve entegre yonga muhafazaları)
Hurdaların Toplanması ve Sınıflandırılması
Toplama Kanalları:
- Bireysel kullanıcılar ve ikinci el satış platformları
- Okullar, hastaneler ve kamu kuruluşları
- Eski bilgisayar bakım firmaları
- Lisanslı e-atık toplama noktaları
Sınıflandırma Kriterleri:
- Anakart tipi (Mini-ATX, ATX, Micro-ATX)
- Soket tipi (Socket 478, LGA 775, LGA 1155, vb.)
- Komponent yoğunluğu
- Fiziksel hasar durumu
Söküm ve Ayıklama İşlemleri
Manuel Ayırma:
- Soğutucu, batarya, port girişleri çıkarılır
- CPU soketi, RAM slotları dikkatlice sökülür
- Chipset yongaları ayrılır
Mekanik Ayırma:
- Öğütme makineleri ile küçük parçalara ayrıştırma
- Vibrasyon, mıknatıs ve yoğunluk farkıyla ayrıştırma sistemleri
Kimyasal Ayırma:
- Altın: Asidik çözücüler (örneğin aqua regia)
- Bakır: Elektroliz yöntemi
- Gümüş: Nitrik asit ile çözündürme
Çevresel Katkılar
Olumlu Etkiler:
- Elektronik atıkların doğaya karışması engellenir
- Doğal kaynakların daha az kullanılması sağlanır
- Enerji tasarrufu: Yeni metal üretimine kıyasla %70’e varan enerji kazancı
Riskler:
- Kimyasal süreçlerin yanlış kullanımı çevreyi kirletebilir
- Eğitimli iş gücü eksikliği kazalara yol açabilir
Çözüm Önerileri:
- Güvenli çalışma alanları kurulmalı
- Çevre dostu kimyasal yöntemler kullanılmalı
- Devlet destekli denetim ve teşvik sistemi geliştirilmeli
Türkiye’de Mevzuat ve Uygulamalar
Yasal Düzenlemeler:
- Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyalar Yönetmeliği
- Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği
Yetkili Kurumlar:
- Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı
- Geri Dönüşüm Lisanslı Firmalar
- Belediyelerin e-atık birimleri
Geleceğe Dönük Geri Dönüşüm Yönelimleri
- Asit kullanılmadan altın geri kazanımı (biolöaching)
- AI destekli ayrıştırma sistemleri
- Robotik söküm teknolojileri
- Yeni nesil çevre dostu PCB malzemeleri
LGA 775 Bilgisayar Anakartı Hurdaları , ve diğer anakart hurdaları, sadece elektronik atık olarak görülmemelidir. Bu anakartlar, içerdiği değerli metaller, teknolojik tarihi ve geri dönüşüm potansiyeli ile büyük bir ekonomik ve çevresel fayda sağlayabilir. Bu nedenle, doğru yöntemlerle toplanması, sınıflandırılması ve geri dönüştürülmesi; sürdürülebilir bir gelecek için kritik öneme sahiptir.
Kamu bilinci, özel sektör yatırımları ve devlet politikaları birlikte çalıştığında, elektronik atıklar yük olmaktan çıkıp birer fırsata dönüşebilir. LGA 775 anakartlar da bu dönüşümün bir parçasıdır.
