Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği (AEEE Yönetmeliği) 22 Mayıs 2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu yönetmelik, elektrikli ve elektronik atıkların çevreye zarar vermeden toplanması, işlenmesi ve bertaraf edilmesini düzenlemektedir.
Giriş ve Amaç
AEEE Yönetmeliği, elektrikli ve elektronik eşyaların (EEE) kullanım ömrü sonunda oluşan atıkların çevre ve insan sağlığına zarar vermeden yönetilmesini amaçlamaktadır. Bu kapsamda, atıkların ayrı toplanması, geri kazanımı ve bertarafı için gerekli esaslar belirlenmiştir.
Kapsam ve Tanımlar
Yönetmelik, büyük ve küçük ev aletleri, bilişim ve telekomünikasyon ekipmanları, tüketici ekipmanları, aydınlatma ekipmanları, elektrikli ve elektronik aletler, oyuncaklar, tıbbi cihazlar, izleme ve kontrol aletleri ile otomatları kapsamaktadır. Bu eşyaların kullanım ömrü sonunda oluşan atıklar, AEEE olarak tanımlanır.
Görev, Yetki ve Sorumluluklar
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
Bakanlık, AEEE yönetimi ile ilgili politikaları belirler, denetimler yapar ve gerekli izinleri verir. Ayrıca, üreticilerin ve belediyelerin hazırladığı yönetim planlarını değerlendirir.
Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri
İl müdürlükleri, AEEE işleme tesislerinin faaliyetlerini izler, taşıma lisansları verir ve üreticilerin sahasında oluşturulacak üniteler için uygunluk yazısı düzenler.
Belediyeler
Belediyeler, evsel AEEE’lerin ayrı toplanmasını sağlamak amacıyla yönetim planları hazırlar, getirme merkezleri kurar ve halkı bilgilendirir. Ayrıca, toplanan AEEE’leri lisanslı tesislere gönderir.
Üreticilerin Yükümlülükleri
EEE üreticileri, ürünlerinde zararlı maddelerin kullanımını azaltmak, geri dönüşümü kolaylaştıracak tasarımlar yapmak ve AEEE’lerin toplanması, işlenmesi ve bertarafı için sistemler kurmakla yükümlüdür. Ayrıca, piyasaya sürdükleri ürünler için uygunluk beyanı sunar ve kayıt sistemine başvururlar.
AEEE’lerin Toplanması ve İşlenmesi
AEEE’ler, ayrı olarak toplanmalı ve çevre lisanslı tesislerde işlenmelidir. İşleme sırasında, geri kazanım ve geri dönüşüm oranları sağlanmalı, tehlikeli maddelerin çevreye salımı önlenmelidir.
Finansman
Evsel AEEE’lerin yönetim maliyetleri, üreticiler tarafından karşılanır. Üreticiler, piyasaya sürdükleri ürünler için teminat verir veya yetkilendirilmiş kuruluşlara üye olurlar. Evsel olmayan AEEE’lerin yönetim maliyetleri ise, ürünlerin piyasaya sürülme tarihine göre üreticiler veya kullanıcılar tarafından karşılanır.
Tüketicilerin Bilgilendirilmesi
Üreticiler, tüketicileri EEE’lerde bulunan tehlikeli maddelerin olumsuz etkileri ve AEEE’lerin ayrı toplanmasının önemi konusunda bilgilendirmekle yükümlüdür.
İşleme Tesislerinin Bilgilendirilmesi
Üreticiler, piyasaya sürdükleri her yeni EEE için, ürünün bileşenleri, kullanılan malzemeler ve tehlikeli maddeler hakkında bilgi sağlayarak işleme tesislerini bilgilendirir. Ayrıca, işleme tesislerinde çalışan personelin eğitilmesi konusunda programlar düzenler.
Çevre İzin ve Lisansı
Geçici depolama ve işleme tesisleri, çevre izin ve lisansı alarak faaliyet gösterir. İşleme tesisleri, lisans aldıktan sonra çevre yönetim sistemi kurarak, akreditasyona sahip belgelendirme kuruluşundan çevre yönetim sistemi belgesi alır.
Koordinasyon Merkezi
Yetkilendirilmiş kuruluşlar ve teminat sunan üreticiler, Bakanlık ve yerel yönetimlerle koordinasyonu sağlamak amacıyla kâr amacı gütmeyen bir Koordinasyon Merkezi kurar. Bu merkez, toplanan AEEE’lerin üreticilerin pazar paylarına göre paylaştırılmasını ve işleme tesislerine taşınmasını sağlar.
Denetim ve Yaptırımlar
Yönetmeliğe aykırı faaliyet gösterenler hakkında, 2872 sayılı Çevre Kanunu hükümleri uygulanır. Denetimler, Bakanlık ve il müdürlükleri tarafından gerçekleştirilir.
Geçici ve Son Hükümler
Yönetmelik, yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer. Mevcut işleme tesisleri, yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren belirli süreler içinde çevre izin ve lisansına başvurur. Koordinasyon Merkezi kuruluncaya kadar, toplanan AEEE’ler uygunluk yazısına sahip tesislerde işlenir.
Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği
