Hurda Anakart Geri Dönüşümü : Anakartlar (mainboard), bilgisayarın tüm donanım birimlerinin bir arada çalışmasını sağlayan en kritik bilesenlerden biridir. Teknolojik cihazların ömrü sona erdiğinde en fazla değer taşıyan hurda parçalardan biri de anakartlardır. Altın, bakır, gümüş, paladyum gibi değerli metalleri içermesi, bu bileşenleri geri dönüşüm sürecinde cazip kılar.
Anakart Nedir? Teknik Yapı ve Bileşenler
Anakart; bilgisayar içerisinde bulunan işlemci, bellek, ekran kartı, depolama birimleri ve güç birimi gibi donanımların birbirine bağlanmasını ve iletişimini sağlayan elektronik bir devre kartıdır.
Anakartın Başlıca Bileşenleri:
- Soketler (CPU, RAM, PCIe vb.)
- Yonga seti (Chipset)
- Güç yönetimi bölümü
- Kondansatörler ve dirençler
- Bakır yollar (PCB içinde)
- Altın kaplamalı konnektörler
Bu bileşenlerin içerisinde çevresel ve ekonomik açıdan çok değerli metalleri bulundurması, anakartların geri dönüşümde öncelikli sırada olmasını sağlamaktadır.
Hurda Anakart Geri Dönüşüm Süreci
Toplama ve Ayıklama
- Eski bilgisayarlar, sunucular ve endüstriyel cihazlardan anakartlar sökülür.
- Çalışabilir olanlar ikinci el pazarına yönlendirilir.
- Fiziksel olarak zarar görüş veya arızalanmış kartlar hurda olarak ayrılır.
Parçalama ve Ayırma
- Mekanik sistemlerle anakartlar parçalanarak bileşenlerine ayrılır.
- Manyetik ayırıcılarla metal ve plastik ayrıştırması yapılır.
- Altın, bakır, gümüş gibi metalleri içeren bölümler ayrıca işlenmek üzere biriktirilir.
Kimyasal Rafine Yöntemleri
- Asitle çözme: Altın içeren kaplamalar nitrik asit veya aqua regia ile ayrılır.
- Elektroliz: Saf metalin ayrılması için kullanılır.
- Termal işlemler: Bazı maddelerin ayrıştırılması ısı yardımıyla yapılır.
Bu yöntemler çevreye zarar vermemesi için lisanslı tesislerde ve uzman ekiplerle yürütülmelidir.
Çevresel Katkılar
- Civa, kurşun, kadmiyum gibi toksik maddelerin doğaya yayılması önlenir.
- Yeni madenlerin işlenmesi için gereken enerji ihtiyacı azaltılır.
- Karbon ayak izi düşürülür.
- Atık sahalarındaki elektronik yük azaltılır.
Yasal Mevzuatlar ve Sertifikalar
- Elektrikli ve Elektronik Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (AEEE)
- Tehlikeli Atık Taşıma Belgesi
- Çevre İzin ve Lisans Sertifikası
- ISO 14001: Çevre Yönetim Sistemi
Geri dönüşüm firmalarının bu belgeleri taşıması, işlemin çevreye zarar vermeyecek şekilde gerçekleştiğini garanti altına alır.
Bireysel Kullanıcılar İçin Tavsiyeler
- Hurda anakartlarınızı çöpe atmayın. Lisanslı firmalara teslim edin.
- Bilgisayarınızdan söktüğünüz anakartları verimli şekilde saklayın.
- Verilerinizin olmadığından emin olun. (Anakartlar veri saklamaz ama bazı kartlarda BIOS üzerinden kritik ayarlar bulunabilir.)
- Değerli metalleri çıkarma işlemini evde yapmayın; zehirli gazlar ortaya çıkabilir.
Hurda anakartlar, atık olarak görülseler de içeriklerindeki değerli metallerle hem ekonomik hem de çevresel olarak çok önemli bir kaynak potansiyeli taşır. Doğru geri dönüşüm yöntemleriyle bu kaynaklar kazanılabilir ve doğa koruma altına alınabilir.
Unutmayın: Her anakart, doğru ellerde yeni bir kaynak demektir.
