SCSI Harddisk Hurdaları : Bilgi teknolojilerinin gelişimiyle birlikte, depolama teknolojileri de önemli evrimler geçirmiştir. SCSI (Small Computer System Interface) harddiskler, özellikle sunucu sistemlerinde ve yüksek performans gerektiren kurumsal çözümlerde yıllarca tercih edilen donanımlardan biri olmuştur. Ancak günümüzde SSD ve NVMe gibi yeni nesil çözümlerle birlikte SCSI diskler eskimiş, çoğu kullanım dışı kalmış ve hurda sınıfına düşmüştür.
SCSI Harddisk Nedir?
SCSI (Small Computer System Interface), yüksek performanslı veri aktarımı sağlamak için geliştirilmiş bir arayüzdür. 1980’li yıllardan itibaren sunucular, iş istasyonları ve özel uygulamalarda yaygın olarak kullanılmıştır.
Genel Özellikleri:
- Paralel veri aktarımı (daha sonra seri SCSI – SAS ile güncellendi)
- Çoklu cihaz desteği (bir SCSI kontrolcüsüne 7–15 aygıt bağlanabilir)
- Yüksek RPM (10.000 – 15.000 RPM)
- Gelişmiş hata düzeltme ve RAID desteği
SCSI diskler genellikle 3.5 inç boyutunda olup, metal kaplama gövdeleri ile dayanıklı ve uzun ömürlü yapıdadır. Bu dayanıklılıkları sayesinde eski sistemlerde hâlen çalışan birçok model mevcuttur.
SCSI Harddisk Donanım Bileşenleri
Bir SCSI harddisk, birçok elektronik ve mekanik bileşenden oluşur. Bu bileşenlerin çoğu, geri dönüştürülebilir metaller ve değerli alaşımlar içerir.
PCB (Printed Circuit Board):
- Sürücü mantığını yöneten karttır
- Üzerinde işlemci, kontrol entegresi, EEPROM ve bağlantı portları bulunur
- Altın, bakır ve paladyum içerir
Plaka (Disk Platter):
- Veri depolama yüzeyidir
- Genellikle alüminyum ya da cam yüzeylidir
- Nikel kaplama ve manyetik alaşım içerir
Okuma/Yazma Kafası (Head):
- Veriyi okuyan ve yazan manyetik parça
- Seramik, nadir toprak metalleri ve ince altın tabakaları içerebilir
Motorlar:
- Disk plakalarını döndüren ve kafa hareketini sağlayan motorlar
- Sarımlı bakır tel, ferrit çekirdek ve çelik alaşımlar içerir
Kasa ve Mekanik Parçalar:
- Dış metal gövde genellikle alüminyumdan yapılmıştır
- Isı dağılımını kolaylaştıran yapısı vardır
SCSI Harddisklerin Hurdaya Ayrılma Nedenleri
Teknolojik Eskime:
- SSD ve NVMe gibi daha hızlı ve kompakt disklerin piyasaya çıkması
- SCSI arayüzünün yeni anakartlarla uyumsuz hale gelmesi
Arıza ve Veri Güvenliği:
- Manyetik plakaların hasar görmesi
- Okuma/yazma kafası arızaları
Enerji Tüketimi:
- Yeni disk teknolojilerine göre daha fazla enerji tüketmeleri
Ağır ve Hantal Yapı:
- Fiziksel boyutlarının ve montaj karmaşasının artması
SCSI Harddisk Geri Dönüşüm Süreci
Geri dönüşüm süreci; toplanan SCSI Harddisk Hurdaları nın güvenli şekilde imha edilmesi, değerli metal ve bileşenlerin ayrıştırılması ve yeniden ekonomiye kazandırılması adımlarını içerir.
Toplama ve Ön İnceleme:
- Kurumsal sunucu merkezleri, data center’lar ve bireysel kullanıcılar tarafından toplanır
- Çalışan ve arızalı diskler ayrılır
Veri İmhası:
- Veri güvenliği için disk plakaları fiziksel olarak delinir veya yüksek ısıya maruz bırakılır
- Magnetik alanla veri silme (degaussing) de uygulanabilir
Fiziksel Söküm:
- Kasa açılır, içindeki motorlar, plakalar ve PCB ayrıştırılır
- Çelik, alüminyum ve elektronik kartlar ayrı sınıflara ayrılır
Metal Geri Kazanımı:
- Asitle çözündürme, eritme veya öğütme ile altın, bakır, nikel gibi metaller geri kazanılır
Elektronik Parça Ayıklama:
- PCB üzerindeki entegre devreler (IC), konnektörler ve çipler özel makinelerle toplanır
Çevresel Etkiler ve Sürdürülebilirlik
E-atık Azaltımı:
- Doğaya atılan her SCSI Harddisk Hurdaları, toprağa ve suya toksik metal sızdırabilir
- Geri dönüşüm bu tehlikeyi ortadan kaldırır
Doğal Kaynak Korunumu:
- Yeni maden çıkarımı yerine hurdalardan değerli metal geri kazanımı doğayı korur
Enerji Tasarrufu:
- Geri dönüşüm işlemleri, madencilik faaliyetlerine göre daha az enerji harcar
Karbon Ayak İzi Azalması:
- Sürdürülebilir döngü sayesinde sera gazı salınımı azalır
Kurumsal Geri Dönüşüm Uygulamaları
- Envanter Yönetimi:
- Kullanım ömrünü dolduran SCSI diskler belirlenmeli ve kayıt altına alınmalıdır
- Veri Güvenliği:
- Disk içerisindeki tüm veriler güvenli yöntemlerle imha edilmelidir
- Yetkili Geri Dönüşüm Partnerleri:
- Lisanslı geri dönüşüm firmaları ile çalışılmalıdır
- Yasal Uyum:
- Elektronik Atık Yönetmeliği ve KVKK’ya uyum sağlanmalıdır
Alternatif Kullanım Alanları
- Eğitim Amaçlı Kullanım: Okullarda depolama teknolojileri konusunda örnek olarak kullanılabilir
- Sanatsal Projeler: Eski harddisk plakaları, motorları ve devreleri sanat projelerinde değerlendirilebilir
- Dekoratif Objeler: Özellikle mühendislik ofislerinde nostaljik aksesuarlar olarak kullanılabilir
SCSI Harddisk Hurdaları, teknolojik tarih açısından önemli bir dönemi temsil etse de günümüzde büyük ölçüde kullanım dışı kalmışlardır. Ancak içerdikleri değerli metaller, elektronik bileşenler ve mekanik parçalar sayesinde, bu disklerin geri dönüşümü çevreye ve ekonomiye ciddi katkılar sağlar.
Geri dönüşüm yalnızca bir çevre koruma önlemi değil, aynı zamanda sürdürülebilir teknoloji politikalarının da temelini oluşturmaktadır. Bu nedenle hem bireysel kullanıcılar hem de kurumlar, kullanım dışı kalan SCSI Harddisk Hurdaları profesyonel ve güvenli geri dönüşüm süreçlerine dahil etmelidir.
